حضرت امام محمد تقی، امام نهم شیعیان، كنیه اش «ابوجعفر» و لقب دیگر او «جواد» می باشد. در نیمه ماه رجب 195 ه. ق، در حالی كه سخت پدرش چشم انتظار فرزندی چون او بود، در مدینه منوره دیده به جهان گشود، و شهر مدینه و عالم را با نور خویش روشن نمود.
پدر بزرگوارش حضرت رضا علیه السلام و مادر ارجمندش بانوی مصری تباری به نام «سبیكه» است كه از خاندان «ماریه قبطیه»، همسر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله، به شمار می رود؛ بانویی كه از نظر فضائل اخلاقی، در درجه والایی از انسانیت قرار داشت و برترین زنان زمان خود بود؛ به طوری كه امام رضا علیه السلام از او به عنوان بانویی منزه و پاكدامن و با فضیلت یاد می كرد. «ریحانه» و «خیزران» از دیگر نامهای مادر امام جواد علیه السلام است.
حضرت در مجموع دوران امامت خود با دو خلیفه عباسی، یعنی مأمون (193 ـ 218) و معتصم (218 ـ 227) معاصر بوده است.

مراسم ولادت 
حضرت رضا علیه السلام پیشاپیش خبر ولادت فرزندش امام جواد علیه السلام را به اطرافیان داده بود، از جمله: شبی خواهرش حكیمه خاتون را احضار نمود و فرمود: «ای حكیمه! امشب فرزند با بركت خیزران متولد می شود كه تو باید در نزد او حاضر باشی..» آن گاه فرمود: «فَاِذا هِی وَلَدَتْ فَاَلْزِمیها سَبْعَةَ ایامٍ؛  هرگاه او (خیزران) زایمان نمود، هفت روز همراه او باش..»
حكیمه خاتون می گوید: پاسی از شب گذشت تا اینكه نوزاد رضا علیه السلام در حالی كه پرده نازك نورانی بر او پوشیده بود، به دنیا آمد و نوری از او ساطع بود كه تمام حجره را روشن نمود؛ به گونه ای كه از نور چراغ بی نیاز شدیم. آن نوزاد نورانی را در دامن خود گذاشتم و پرده را از خورشید جمالش كنار زدم. حكیمه اضافه می كند: در لحظه ای كه امام جواد به دنیا آمد، فرمود: «اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللّه وَاَنَّ مُحَمَّدا رَسُولُ اللّه  ؛ گواهی می دهم كه خدایی غیر از خدای یگانه نیست، و به راستی محمد صلی الله علیه و آله رسول خدا است.
و در روز سوم ولادتش وقتی عطسه كرد، فرمود: «اَلْحَمْدُ للّه ِ وَصَلّی اللّه عَلی مُحَمَّدٍ وَعَلَی الاَئِمّةِ الرّاشِدین ستایش مخصوص خداست و درود خدا بر محمد و امامان هدایتگر باد»
حكیمه وقتی این جملات را از امام جواد علیه السلام شنید با شتاب نزد امام رضا علیه السلام رفت و عرض كرد از این طفل عجایبی دیدم. حضرت فرمود: آن عجایب چیست؟ حكیمه جملات لحظه ولادت و هنگام عطسه حضرت را بیان نمود. حضرت رضا فرمود: «یا حَكیمةُ، ماتَرَوْنَ مِنْ عَجائِبِه اَكْثَرُ ؛ ای حكیمه! [در آینده] عجایب بیشتری از او خواهید دید.»